Курс финского языка Osaatko suomea? Урок 24

Урок 24. Временные формы глагола в финском.  Согласование времён в финском языке.

На вопрос о том, как связаны между собой все 4 формы глагола, выражающие настоящее, прошедшее и будущее время можно ответить тремя способами:

— перечислить причины употребления каждой временной глагольной формы;

— привести краткие формулы согласования времен глаголов;

— привести  примеры, демонстрирующие нам в финской речи и в переводе на родной язык, когда на практике надо употребить глагол в настоящем, прошедшем или будущем времени. Milloin Imperfekti? Milloin Perfekti?

Начнём с примеров:

Asuin Pietarissa monta vuotta./ Olen asunut Pietarissa jo monta vuotta.

1)Я жил в Петербурге много лет (сейчас не живу в нём).

2)Я живу в Петербурге уже много лет (жил и продолжаю жить здесь).

Kävin Helsingissä viime vuonna./ Olen käynyt Helsingissä usein.

1)Я был в Хельсинки в прошлом году.

2)Я часто бываю в Хельсинки.

Luin tämän kirjan viime viikolla./ Olen lukenut sen.

1)Я прочитал эту книгу на прошлой неделе. (акцент на действие: точно известно время действия)

2)Я читал её. (акцент на действующее лицо: о человеке известно, что он является тем, кто прочел известную книгу)

Yöllä satoi lunta./ Viime yönä on satanut. Maa on ihan valkoinen.

1)Ночью шёл снег (я это видел).

2)Ночью выпал снег (я не видел). Земля совсем белая (от снега, который шёл ночью).

Milloin Elias Lönnrot syntyi?/ Milloin sinä olet syntynyt?

1)Когда родился Элиас Лёнрот? (об умерших)

2)Когда ты родился? (о живущих)

Теперь перейдём к объяснению причин употребления времён (по-фински).

Milloin Preesens, Imperfekti, Perfekti, Pluskvamperfekti?

Preesens , если:

-asia tapahtuu nyt: Kirjoitan kirjettä.

-asia tapahtuu tulevaisuudessa: Menemme teatteriin huomenna.

-asia on totta aina: Ruusu on kukka.

Imperfekti если:

-asia tapahtui tiettynä aikana menneisyydessä; se on ohi, tapahtunut:

Ostin eilen uuden takin.

Perfekti если:

-asia tapahtunut joskus menneisyydessä; tarkkaa aikaa ei ilmoiteta:

Olen käynyt Lapissa monta kertaa.

-tapahtuma on alkanut aikaisemmin, mutta se on jatkanut tähän saakka; se on relevantti vielä nyt: Kauanko olet asunut Helsingissä?

Pluskvamperfekti если:

-asia oli tapahtunut, ennen kuin jotakin muuta  tapahtui tiettynä aikana menneisyydessä:

Olin opiskellut suomea viisi kuukautta, ennen kuin tulin tänne syksyllä 2000.

Формулы согласования времён

Perfekti + Preesens = futuurinen: Kun olen syönyt, lähden ulos.

Pluskvamperfekti + Imperfekti = menneisyys: Kun olin syönyt, lähdin ulos.

Preesens + Preesens = nykyhetki/puhehetki:

-Terve, Jussi! Mitä kuuluu? Mitä teet nyt?

-Moi! No hyvää, kiitos. Vaimoni tekee parhaillaan ruokaa keittiössä ja minä katselen televisiota olohuoneessa. Entä mitä sinulle kuuluu ja mitä teet itse Pekka?

Можете придумать ответ за Пеку сами.

 Задание 24.1

Напишите диалог в прошедшем времени Imperfekti + Imperfekti:

-Terve, Jussi! Mitä kuuluu? Mitä teit eilen?

Главное:

 – почувствуйте разницу между Imperfekti и Perfekti (действие глагола в Imperfekti никогда не распространяется на настоящее, оно полностью относится к прошлому; напротив, глаголом в сложном  времени Perfekti можно описывать события настоящего времени)

-помните, что Pluskvamperfekti согласуется с Imperfekti

-в финском языке нет специальной формы будущего времени, но есть несколько способов указать на него, используя Preesens:

1) Menen elokuviin huomenna. Ensi kesänä matkustan Italiaan. Juna tulee kymmenen minuutin kuluttua. Soitan sinulle uudelleen noin kello viisi.

2) Aion ostaa uuden auton. Mitä meinaat tehdä illalla?

3) Kun olen tehnyt kotitehtävät, lähden ulos.

4) Kirjoitan  kirjeen.

Существуют и другие случаи, но они реже встречаются в современной речи.

 Задание 24.2

Напишите одну и ту же фразу, поставив глагол-сказуемое ”olla” в указанные формы времени. Переведите, используя пояснения в скобках.

futuuri: Hän (olla) Suomessa kaksi vuotta. (aikoo olla)

preesens: Hän (olla)  Suomessa. (nyt)

imperfekti: Hän (olla) Suomessa kaksi vuotta. (ei ole enää) 

perfekti: Hän (olla) Suomessa kaksi vuotta. (on vielä)

pluskvamperfekti: Hän (olla) Suomessa vasta kaksi päivä, kun hän tapasi ystävänsä.

Некоторые слова прямо указывают на время:

futuuri: huomenna, ylihuomenna, tänä iltana,…

            ensi viikolla/kuussa/vuonna/kesänä…

            päivän/viikon/kuukauden/vuoden kuluttua…

            jonakin päivänä

preesens: nyt, juuri nyt, parhaillaan, tällä hetkellä…

imperfekti: eilen

                   viime yönä/vuonna/keväänä/viikolla/kuussa…

                   viikko/kuukausi/vuosi kuluttua…

perfekti: joskus/kerran/monta kertaa aikaisemmin

               (ei) koskaan, (ei) vielä

Если вы уловили разницу между двумя прошедшими временами Perfekti и Imperfekti и учли, что Pluskvamperfekti встречается редко (Pluskvamperfekti on sidoksissa imperfekti), то осталось лишь уточнить разницу в применении Preesens и Perfekti.

Если действие начато в прошлом и продолжается в момент, когда о нём говорится, то в финском языке глагол стоит в Perfekti, а не в Preesens, как в русском языке:

1) Olemme asuneet Pietarissa jo neljä vuotta. Мы живём в Петербурге уже 4 года. (Мы приехали 4 года тому назад в Петербург и живём здесь.).

2) Asumme Pietarissa vielä ainakin puolitoista vuotta. Мы поживём в Петербурге ещё, по крайней мере, полтора года. (Через 1,5 года мы переедем в другое место, а до этого будем жить в Петербурге.).

Словарь:

Задание 24.3

Переведите стихотворение.

Onni

Tein laulun perhosesta

ja henkäisin. Se lensi.

Kaita polku kaivolta ovelle

nurmettuu.

Ikkunan edessä

pystyyn kuivunut omenapuu.

Reppu naulassa ovenpielessä,

siinä linnunpesä.

Kun olen kuollut, kun olen kuollut,

Kesä jatkuu. Kesä.

Lauri Viita

Источник: Helena Anhava, Kaisa Huovinen, Hillevi Kääriäinen –Koululaisen Lukukirja III, Oy Weilin+Göös Ab:n laakapaino, Tapiola 1971 (sivu 52).

Sanasto: onni- счастье, tehdä-сделать, laulu-песня, perhonen-бабочка, henkäistä- вздыхать, lentää-летать, kaita-узкая, polku- тропинка, kaivo- колодец, ovi-дверь, nurmettua-зарастать травой, ikkunan edessä- перед окном, pysty-вертикальный, kuivunut-высохшая, omenapuu-яблоня, reppu- рюкзак, naula- гвоздь, ovenpieli-дверной косяк, siinä-там, в нём, linnunpesä-птичье гнездо, kun-когда, kuolla- умирать, kesä-лето, jatkua-продолжаться

Onnea kaikille!

Ystävällisin terveisin

Natalia K.